Alles wat je moet weten over verrijkte rijst

Waarom verrijkte rijst?

• Rijst is een basisvoedsel voor meer dan de helft van de wereldbevolking en levert meer dan 20% van de calorie-inname in de wereld.¹
  
• Rijst wordt op grote schaal geconsumeerd in veel ontwikkelingslanden, waar 'verborgen honger' een probleem is. Dit biedt een unieke kans voor voedingsverbetering in de vorm van rijstverrijking.
  
• Bij het ontwikkelen van duurzame en effectieve rijstverrijkingsprogramma's met een positief effect op de volksgezondheid zijn er meerdere factoren waarmee rekening moet worden gehouden, zoals welke vitamines en voedingsstoffen op welk niveau moeten worden toegevoegd, de manier waarop verrijking in de rijstleveringsketen moet worden geïntegreerd en de garantie dat aan alle wettelijke eisen wordt voldaan.

Als een van de meest geconsumeerde voedingsmiddelen ter wereld speelt rijst een belangrijke rol in veel diëten over de hele wereld. In landen met een laag inkomen kan het tot 70% van de calorie-inname van een persoon uitmaken.² Hoewel het een geweldige bron van energie is, is het een slechte bron van micronutriënten en heeft het een lage algemene voedingswaarde buiten koolhydraten en eiwitten. Dit komt omdat het maalproces dat witte rijst produceert het vet verwijdert, evenals de meer voedingsrijke zemellagen. Parboiled rijst, bruine rijst en biorijst (bijvoorbeeld rijst met een hoog zinkgehalte) zijn voedzamer dan witte rijst wat betreft één of enkele essentiële micronutriënten. Dit is te wijten aan een andere verwerking van padie of het gebruik van meer voedzame rijstvariëteiten. Parboiled rijst wordt ook op grote schaal verrijkt om het voedzamer te maken, en bruine en bio-verrijkte rijst kunnen ook verder worden verrijkt om de nutriëntenkloof te dichten. In dit artikel ligt de nadruk op rijstverrijking na de oogst - de toevoeging van verschillende essentiële vitamines, mineralen en mogelijk andere voedingsstoffen om een rijstsoort voedzamer te maken na de oogst en na de verwerking van padie.

Vitamine- en mineralentekorten zijn ook een probleem buiten de lage-inkomenslanden en treffen de meeste regio's wereldwijd in verschillende mate. Hoewel ondervoeding vaak wordt geassocieerd met mensen die niet genoeg calorieën binnenkrijgen, is het gebrek aan essentiële vitamines en mineralen in ruime of calorierijke diëten een prominent probleem, dat bekend staat als 'verborgen honger'.

De populariteit van rijst biedt een kans om de nutriëntenkloof in rijstetende bevolkingsgroepen wereldwijd te dichten door de voedingswaarde van rijst te verhogen. Een grote verscheidenheid aan vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen zoals aminozuren en vezels kunnen na de oogst worden toegevoegd om ondervoeding effectief aan te pakken en bij te dragen aan Sustainable Development Goal 2 (SDG2).

Een toenemend aantal landen heeft rijstverrijking verplicht gesteld en verrijkt rijst die via sociale vangnetten (bijvoorbeeld schoolvoeding) wordt verstrekt, of heeft vrijwillige normen voor rijstverrijking vastgesteld om verborgen honger aan te pakken.

Methoden om rijst voedzamer te maken

Rijst kan voedzamer worden gemaakt door vitaminen, mineralen en andere voedingsstoffen toe te voegen om micronutriënten aan te vullen die verloren gaan tijdens het maalproces en om de voedingswaarde te versterken. Het verrijken van rijst kan dan helpen om de nutriëntenkloof te dichten door essentiële voedingsstoffen die ontbreken in de voeding toe te voegen aan de rijst. Dit kan gedaan worden zonder het uiterlijk, de smaak of de kookpraktijken van de rijst te beïnvloeden, afhankelijk van de technologie die gebruikt wordt om de rijst te verrijken.

Er zijn verschillende methoden om rijst na de oogst voedzamer te maken:

• Stuiven - hierbij worden rijstkorrels bestrooid met een micronutriëntenpoeder, waarbij gebruik wordt gemaakt van een elektrostatische kracht om het droge poeder aan het oppervlak van de korrel te binden. Verrijkte rijst die geproduceerd wordt door middel van verstuiven kan niet gewassen of gekookt worden met een overmaat aan water.
• Coating - een methode waarbij een versterkend mengsel en ingrediënten zoals was of gom worden gebruikt om de micronutriëntenlaag die op de rijst wordt gespoten te 'fixeren'. De geproduceerde verrijkte korrels worden gemengd met gewone rijst, meestal in een verhouding van 0,5 - 2%.
• Warme of warme extrusie - Warme extrusie wordt beschouwd als de meest robuuste methode voor rijstverrijking, waarvan uitgebreid is aangetoond dat het een positief effect heeft op tekorten aan micronutriënten. Gebroken rijstkorrels worden vermalen tot rijstmeel en vervolgens gemengd met water en de benodigde voedingsstoffen om een deeg te maken. Het verrijkte deeg wordt vervolgens door een extruder geleid om verrijkte korrels te produceren, die vervolgens worden gemengd met gewone rijst, meestal in een verhouding van 0,5-2%. De temperatuur waarbij de extrusie plaatsvindt, bepaalt of we spreken van warme of warme extrusie en heeft invloed op de gelatinering van het rijstzetmeel en dus op de stevigheid van de geproduceerde verrijkte korrels.

Om de gezondheid van micronutriënten met succes te verbeteren, is het van cruciaal belang om een geschikte technologie en verrijkende vormen te kiezen om rijst na de oogst te verrijken. In landen waar rijst vaak wordt gewassen, geweekt of gekookt in een overmaat aan water, zal stuiven niet effectief zijn en moet een coatingtechnologie spoelbestendig zijn om effectief te zijn. Om een positief effect op de gezondheid te hebben, moet verrijkte rijst goed zijn:

• Stabiliteit tijdens transport en opslag
• Retentie tijdens koken & bereiding
• Aanvaardbaarheid door de consument
• Absorptie door het lichaam van de gebruikte micronutriënten

Hete extrusie wordt ondersteund door een robuust bewijsmateriaal en wordt uitstekend geaccepteerd door de consument. De verrijkte rijst ziet er hetzelfde uit, kookt hetzelfde en smaakt hetzelfde als niet-verrijkte rijst.

Terminologie verrijking rijst (na de oogst)

Het overkoepelende doel van verrijkte rijst is om te voldoen aan de voedingsdoelen voor de eindconsument, maar om ervoor te zorgen dat voedingsprogramma's hun volledige nut bereiken, moeten verrijkingsprogramma's aan bepaalde eisen voldoen om effectief te laten zijn.

• Gebruiksgemak - dit is een van de grootste voordelen. Als een veelgebruikt basisvoedingsmiddel is het eenvoudig om gewone rijst te vervangen door verrijkte rijst om het voedingsprofiel van een eenvoudig dieet te verbeteren. Bij bepaalde verrijkingsmethoden is het gebruik door de consument essentieel voor de doeltreffendheid. Vooruitgang in verrijkingstechnologieën, zoals het gebruik van warme extrusie, zorgt er echter ook voor dat de toegevoegde micronutriënten van hoge kwaliteit stabiel blijven zonder dat een gedragsverandering of verdere educatie van de eindconsument nodig is.
• Kosten - de specifieke kosten van verrijkte rijst hangen af van verschillende factoren, zoals de schaal van de bewerking en de mengverhouding tussen verrijkte en niet-verrijkte korrels - meestal 0,5-2%. De kosten van rijstverrijking zijn echter laag in vergelijking met de verstrekkende voordelen. De kostenimpact is ongeveer 0,5-3%, afhankelijk van het voedingsprofiel en de schaal. Toch kunnen dergelijke strategieën helpen om ondervoeding op zowel bevolkings- als persoonlijk niveau aan te pakken. 
• Consistentie voor consumenten - het ziet er hetzelfde uit, kookt hetzelfde en smaakt hetzelfde als niet-versterkte rijst, wat betekent dat er niets verandert aan de eetgewoonten van de consument, maar met extra gezondheidsvoordelen! Dit is dus een grote aanwinst, vooral in een context waar bewustzijn en voorlichting over zowel voeding als het gebruik van verrijkte rijst ontbreken.
• Marktdifferentiatie voor merken - verrijkte rijst kan ook worden aangepast aan specifieke behoeften. Het biedt een oplossing voor gezondheidsbewuste consumenten die op zoek zijn naar nieuwe manieren om specifieke gezondheidsvoordelen te behalen.
• Vermindering van tekorten aan micronutriënten voor overheden en scholen - voor overheden kan verplichte rijstverrijking een land helpen om tekorten aan micronutriënten (MND's) aanzienlijk te verminderen, hoewel dit sterk afhankelijk is van een succesvolle en brede implementatie en een grote uitdaging vormt als het rijstverwerkingslandschap erg gefragmenteerd is. Er is ook een mogelijkheid om verrijkte rijst in te bouwen in schoolvoedingsprogramma's en sociale vangnetten van de overheid, waarbij dezelfde voordelen op kleinere schaal worden aangeboden, maar gericht op kwetsbare bevolkingsgroepen met een hoog risico op tekorten.

Casestudy: verrijking in de praktijk

Versterking op zich is geen nieuw concept. Het is al ongeveer 100 jaar een populaire methode om de volksgezondheid te verbeteren. Terwijl wereldwijd meer dan 30 tot 35% van het industrieel gemalen tarwe- en maïsmeel verrijkt is, zijn de inspanningen om rijst te verrijken relatief nieuw. Tegenwoordig wordt ongeveer 4% van de industrieel verwerkte rijst verrijkt. Door de groeiende hoeveelheid wetenschappelijk bewijs die de positieve effecten van rijstverrijking ondersteunt, is dit percentage de afgelopen 3 jaar gestegen van 1,5% naar 4% en de verwachting is dat het de komende jaren aanzienlijk zal blijven stijgen.

Verrijking van rijst is momenteel verplicht in acht landen, waaronder de VS met zes staten.

Sinds 2001 moet alle rijst in Costa Rica verrijkt zijn met vitamine B₁ (thiamine), B₃ (niacine), B₁₂ (cobalamine), E, foliumzuur, selenium en zink. Naast de verrijking van andere voedingsmiddelen zoals zout, tarwemeel en melk, wordt dit beschouwd als een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de status van micronutriënten in het land.

Als gevolg van het bredere verrijkingsprogramma is de status van micronutriënten in heel Costa Rica verbeterd en heeft het land een afname gezien van aandoeningen die geassocieerd worden met tekorten aan micronutriënten, zoals bloedarmoede en neuraalbuisdefecten.

Het succes van het rijstverrijkingsprogramma van Costa Rica is te danken aan een combinatie van factoren. De ervaring met en het inzicht in verrijking voor andere voedingsmiddelen is essentieel, net als het vermogen om verrijking toe te passen dankzij de geïndustrialiseerde rijstindustrie en de betrokkenheid van de regering bij het programma.  Bovendien zijn er mechanismen voor kwaliteitscontrole en tracering aanwezig. Dit resulteert in een positief effect op de volksgezondheid dat kan worden toegeschreven aan de consumptie van verrijkte rijst. 

Waarom samenwerken met dsm-firmenich

dsm-firmenich biedt een breed portfolio van innovatieve, hoogwaardige en veilige voedingsstoffen, samen met een eersteklas premix-service voor voedingsstoffen op maat. Het is een pionier in de gezamenlijke ontwikkeling van de robuuste en kostenefficiënte hete extrusietechnologie om elke rijstsoort na de oogst te verrijken zonder het uiterlijk of de smaak te veranderen en met behoud van de stabiliteit van micronutriënten.

Dit in combinatie met diepgaande consumenteninzichten, marktkennis, applicatie- en marketingexpertise stelt dsm-firmenich in staat om rijstverrijkingsprogramma's op elke schaal te ondersteunen.

Bekijk de video voor meer informatie over dsm-firmenich rijstverrijkingstechnologieën en oplossingen voor voedingsverbetering.