Voedingsstoffentekort in het vroege leven: Een wereldwijd probleem aanpakken

Voeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van baby's en jonge kinderen

• De babytijd en de vroege kinderjaren zijn periodes van snelle groei en ontwikkeling. Tijdens deze kritieke periode in de ontwikkeling bepaalt voeding de basis voor een levenslange gezondheid.^1,2
• Voedingstekorten tijdens de baby- en kindertijd zijn wereldwijd een veelvoorkomend probleem. In 2020 waren 149 miljoen kinderen onder de vijf jaar te klein voor hun leeftijd en hadden 45 miljoen kinderen ondergewicht in verhouding tot hun lengte, beide sterke indicatoren van ondervoeding.³
• In een recent virtueel evenement georganiseerd door de International Special Dietary Foods Industries, onderzoekt Dr. Peter Van Dael, dsm-firmenich's Senior Vice President Nutrition Science and Advocacy, het laatste wetenschappelijke onderzoek naar voedingstekorten bij zuigelingen en jonge kinderen. Hij beschrijft ook de belangrijkste onderdelen van het aanpakken van tekorten aan voedingsstoffen, waaronder de noodzaak van strenge regelgevende normen.

Voedingsstoftekorten zijn vooral zorgwekkend op jonge leeftijd

De eerste 1000 dagen van het leven zijn een kritieke en kwetsbare periode in de menselijke ontwikkeling. Tijdens deze periode is goede voeding nodig om de basis te leggen voor gezondheid op de lange termijn.⁴ Micronutriënten, die verwijzen naar sporenelementen en vitamines, spelen cruciale structurele en functionele rollen in het hele lichaam. Omdat de vroege kindertijd een periode van intense fysieke en mentale ontwikkeling is, kan een tekort aan micronutriënten op jonge leeftijd het potentieel van een kind op lange termijn aanzienlijk schaden.⁵ Slechte voeding tijdens de vroege ontwikkeling verhoogt niet alleen het risico van een kind op ziekte, maar verhoogt ook het risico op en de vatbaarheid voor het ontwikkelen van belangrijke medische aandoeningen zoals rachitis, bloedarmoede, coronaire hartziekten, diabetes type 2, kanker en osteoporose.^1,3,5,6

Volgens Dr. Van Dael lopen zuigelingen en kinderen niet alleen risico op zichtbare gezondheidsproblemen, maar ook op een reeks van ontwikkelingsstoornissen en andere subklinische gezondheidsproblemen die niet gemakkelijk te zien zijn. Met name een tekort aan micronutriënten kan de lichamelijke ontwikkeling belemmeren, de cognitieve functie verminderen en de immuniteit aantasten.⁵ Andere symptomen van een tekort aan voedingsstoffen bij baby's en jonge kinderen zijn een haperende groei of gewichtsverlies, een laag energieniveau en stemmings- en gedragsveranderingen.⁷ Deze scenario's kunnen ook leiden tot slechtere leerprestaties en cognitieve resultaten.^1,8

Wereldwijd bewijs van voedingstekort tijdens de vroege kinderjaren

Voedingstekorten tijdens de zuigelingen- en peuterleeftijd zijn een wereldwijd probleem. Wereldwijd houdt 45% van de sterfgevallen onder kinderen jonger dan vijf jaar verband met ondervoeding.³ Verder heeft bijna een derde van de wereldbevolking te maken met een of meer tekorten aan micronutriënten.⁵

Studies hebben de omvang en betekenis van voedingstekorten bij kinderen over de hele wereld onderzocht. Eén onderzoek beoordeelde de voedingsstatus van Thaise kinderen in de leeftijd van 6 maanden tot 12 jaar en ontdekte dat meer dan 50% een lage inname had van calcium, ijzer, zink, vitamine A en vitamine C.⁹ Een ander onderzoek beoordeelde het voedingsrisico van jonge kinderen in de leeftijd van 12 tot 36 maanden in Ierland en ontdekte dat veel kinderen een tekort hadden aan belangrijke voedingsstoffen zoals ijzer, zink, vitamine D, riboflavine, niacine, foliumzuur, fosfor, kalium, caroteen, retinol en voedingsvezels.¹⁰ Een recent onderzoek in de VS onderzocht de inname van voedsel en dranken van kinderen in de leeftijd van één tot zes jaar en ontdekte onvoldoende inname van ijzer, vitamine B6, calcium, vezels, choline, kalium en docosahexaeenzuur (DHA).²

Dr. Van Dael legt uit dat hoewel specifieke tekorten aan voedingsstoffen van land tot land kunnen verschillen, tekorten aan voedingsstoffen bij jonge kinderen in de meeste delen van de wereld een reden tot zorg zijn. Tekorten aan ijzer, vitamine A en zink behoren wereldwijd tot de meest voorkomende tekorten, vooral bij jonge kinderen.^8,11,12 Het belang van deze specifieke tekorten wordt hieronder uitgelicht.

IJzertekort

Het lichaam heeft ijzer - een mineraal - nodig voor groei en ontwikkeling, maar ook voor de synthese van rode bloedcellen die zuurstof door het lichaam transporteren. De ijzerstatus is van cruciaal belang in de vroege ontwikkeling, gezien de rol die ijzer speelt in het energiemetabolisme en het zich ontwikkelende zenuwstelsel.¹³ Voldoende ijzer in de vroege kinderjaren is essentieel voor de ontwikkeling en functie van organen, vooral voor de hersenen en het immuunsysteem.¹⁴

De gevolgen van ijzertekort zijn vooral ernstig op de kinderleeftijd, omdat groei en ontwikkeling dan veel van ons vergen. Zuigelingen die al vroeg in hun leven een ijzertekort krijgen, lopen een groot risico op ontwikkelingsachterstand en cognitieve stoornissen, die tot op volwassen leeftijd kunnen voortduren.^15,16 Aangetoond is dat cognitieve stoornissen als gevolg van ijzertekort het gedrag, het succes in het onderwijs en uiteindelijk het economische potentieel van een kind belemmeren.¹⁷  Een veel voorkomende oorzaak van ijzertekort bij kinderen is onvoldoende ijzer in de voeding, in combinatie met gastro-intestinale verliezen als gevolg van overmatige koemelkconsumptie.¹⁸

IJzertekort draagt ook bij aan de wereldwijde last van bloedarmoede.¹¹ Ondanks wereldwijde inspanningen om bloedarmoede door ijzertekort te verminderen, blijft de prevalentie van bloedarmoede in veel regio's hoog.¹⁹ Uit een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2008 bleek dat ongeveer 47% van de kinderen in de voorschoolse leeftijd risico liep op bloedarmoede door ijzertekort.¹¹

Deze bevindingen hebben een unieke relevantie, gezien de rol van ijzer in de ondersteuning van ons immuunsysteem. Een onderzoek uit 2020 van Stoffel et al. toonde aan dat ijzertekort bij zuigelingen resulteerde in een verminderde respons op difterie-, kinkhoest- en pneumokokkenvaccins.²⁰ Zuigelingen met bloedarmoede door ijzertekort reageerden beter op het mazelenvaccin wanneer ijzer werd toegevoegd op het moment van vaccinatie.²⁰

Vitamine A-tekort

Vitamine A is een vetoplosbare vitamine die een rol speelt bij het gezichtsvermogen, de aanmaak van rode bloedcellen en de immuunfunctie.  Het is ook nodig voor de normale vorming en het onderhoud van het hart, de longen, de nieren en andere organen.²¹ Vitamine A is een essentiële voedingsstof voor het immuunsysteem en het gezichtsvermogen.^22,23 Langdurige periodes van onvoldoende vitamine A-inname tijdens de vroege kinderjaren kan leiden tot nachtblindheid, bloedarmoede en verminderde weerstand tegen infecties.²³

Zuigelingen en jonge kinderen lopen het grootste risico op de gevolgen van een vitamine A-tekort voor de gezondheid.²³ Volgens een wereldwijd WHO-rapport uit 2009 had een derde van alle kinderen in de voorschoolse leeftijd tussen 1995 en 2005 een vitamine A-tekort.²³

Zinktekort

Zink speelt een belangrijke rol bij groei, wondgenezing en immuniteit. Deze rollen omvatten de koolhydraat- en vetstofwisseling, immuunondersteuning, het vermogen om te proeven en cognitie.²⁴ Het is bekend dat groeiachterstand optreedt bij zuigelingen en kinderen met een ernstig zinktekort.²⁵   Een tekort aan zink kan leiden tot alopecia, dysgeusie (verminderde smaakzin), verminderde immuuncompetentie en verminderde wondgenezing.²⁵

Suppletie van zuigelingen en kinderen is effectief gebleken bij het bevorderen van de groei.  Een analyse van meerdere klinische onderzoeken toonde aan dat zinksuppletie zowel de gewichtstoename als de lineaire groei bij kinderen verbeterde, vooral bij kinderen ouder dan twee jaar.²⁶

Voedingsaanbevelingen opstellen om tekorten aan voedingsstoffen te helpen beheren

Dr. Van Dael schetst enkele van de belangrijkste onderdelen van het aanpakken van tekorten aan voedingsstoffen. Deze omvatten 1) het identificeren van belangrijke voedingsstoffen en de haalbaarheid van suppletie, 2) het onderzoeken van de kwaliteit en biobeschikbaarheid van voedingsstoffen, 3) het zoeken naar advies van deskundigen en het gebruik van het advies van organisaties op het gebied van voedingswetenschap, zoals de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en de Early Nutrition Academy (ENA), en tot slot 4) het gebruik van regelgevende normen.

Zoals Dr. Van Dael uitlegt, worden wetenschappelijke gegevens gebruikt om de behoefte aan voedingsstoffen vast te stellen, de hoeveelheid voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft om goed te functioneren. Nationale autoriteiten en instituten zoals het Institute of Medicine (IOM), de EFSA en de WHO gebruiken deze voedingsbehoeften vervolgens om voedingsaanbevelingen op te stellen voor de algemene bevolking, met voedingswaarden gestratificeerd per leeftijdsgroep.

Regelgevende normen spelen ook een centrale rol bij het beheersen van tekorten aan voedingsstoffen, omdat ze voor de hele sector criteria bieden om consumenten veilige producten van hoge kwaliteit te kunnen bieden. Zoals Dr. Van Dael zegt, informeren deze richtlijnen over veilige voedingsstoffenniveaus en productetikettering om de consument voor te lichten.

De Codex Alimentarius is een voorbeeld van een internationale autoriteit van deskundigen die is opgericht door de FAO en de WHO met als doel internationale regels te ontwikkelen en goed te keuren die de wereldwijde inspanningen op het gebied van voeding en gezondheid helpen ondersteunen. Dr. Van Dael legt uit: "De Codex Alimentarius biedt een forum om samen te werken tussen de belangrijkste belanghebbenden en veilige en geschikte voedingsnormen te ontwikkelen die kunnen bijdragen aan de voedingsdoelen die gezondheidsautoriteiten hebben gesteld om de gezondheid en voeding tijdens de kindertijd te verbeteren."

Richtlijnen van deskundigen helpen de rol van formules voor jonge kinderen bij het aanpakken van tekorten aan voedingsstoffen vast te stellen

Een voorbeeld van de invloedrijke rol die deskundige begeleiding en regelgevende normen kunnen spelen bij het verbeteren van de inname van voedingsstoffen heeft betrekking op YCF-formules (Young Child Formulas), ook wel opgroeimelk genoemd.

Volgens een EFSA-rapport uit 2013 was de inname van alfalinoleenzuur (ALA), DHA, ijzer, vitamine D en jodium via de voeding laag bij baby's en kinderen in Europa.²⁷ Ook een onderzoek in Frankrijk toonde aan dat de consumptie van koemelk bij kinderen van één tot twee jaar resulteerde in tekorten aan ALA, ijzer, vitamine C en vitamine D.²⁸ In dit onderzoek bleek het gebruik van speciaal samengestelde melkformules gericht op  kinderen van 1 tot 3 jaar (YCF) het risico op deze tekorten aanzienlijk te verminderen.

Daarnaast bleek uit een onderzoek in het Verenigd Koninkrijk dat het gebruik van flesvoeding en supplementen bij jonge kinderen een efficiëntere manier was om aan de vastgestelde voedingsstofbehoeften te voldoen, in vergelijking met het aanbrengen van veranderingen in de hoeveelheid of variëteit van de voedselinname.²⁹

Als gevolg van dergelijke onderzoeken hebben verschillende panels van deskundigen richtlijnen opgesteld voor de samenstelling van YCF's, waarbij bewijs uit klinische onderzoeken wordt gecombineerd met wetenschappelijke expertise om nuttige richtlijnen te bieden aan regelgevers en fabrikanten die producten ontwerpen om de bezorgdheid over voedingsstoffen weg te nemen.^30-32

dsm-firmenich biedt doelgerichte, op wetenschap gebaseerde oplossingen voor uw klanten

dsm-firmenich is de wereldwijde innovatieleider voor wetenschappelijk onderbouwde voedingsproducten en -diensten. Onze strategie, beslissingen en acties zijn allemaal gebaseerd op een diepgaand begrip van de wetenschap en de behoeften van onze klanten en consumenten.

Wij geloven in samenwerking om gezondheidszorgoplossingen te bieden die net zo uniek zijn als de mensen die ze gebruiken. De wetenschap achter de gezondheids- en therapeutische voordelen van onze ingrediënten vormt de kern van ons bedrijf. dsm-firmenich is een end-to-end partner met een uitgebreide set wetenschappelijk onderbouwde producten, oplossingen op maat en deskundige diensten gericht op betrouwbare ondersteuning van uw gehele productlevenscyclus, van concept tot consument.