Vitamine K-tekort in verband met hart- en vaatziekten en sterfte

Door:  Dr. Manfred Eggersdorfer, hoogleraar Healthy Ageing aan het Universitair Medisch Centrum Groningen

Samenvatting

• Cardiovasculaire gezondheid blijft een groeiende wereldwijde zorg onder consumenten. 
• Een nieuw onderzoek heeft een verband aangetoond tussen de bloedstatus van vitamine K en de gezondheid van het hart, waarbij werd aangetoond dat de vitamine K-spiegels lager waren bij mensen met hart- en vaatziekten (CVD) en andere hartgerelateerde comorbiditeiten, zoals hoge bloeddruk en diabetes type 2.¹ 
• Het onderzoek toonde ook aan dat een tekort aan vitamine K sterk samenhangt met cardiovasculaire sterfte. Dit versterkt het belang van voedingssupplementen, vooral met het oog op de snel vergrijzende bevolking en de toenemende prevalentie van levensstijlgerelateerde ziekten die als een risico op hart- en vaatziekten worden beschouwd. 

Het verband tussen vitamine K en de gezondheid van het hart is minder duidelijk dan bij andere belangrijke voedingsstoffen zoals omega-3 en vitamine C, D en E. Een nieuwe studie heeft echter aangetoond dat een tekort aan vitamine K significant hoger is bij mensen met hart- en vaatziekten en ook sterk samenhangt met een verhoogd risico op hart- en vaatsterfte. Dit onderstreept de noodzaak van een betere bewustwording van de cardioprotectieve voordelen van vitamine K, evenals een verhoogde consumptie via voedingssupplementen.

Hartaandoeningen - een groeiend gezondheidsprobleem 

CVD blijft wereldwijd een van de grootste bedreigingen voor de menselijke gezondheid. Momenteel sterven naar schatting 17,7 miljoen mensen per jaar aan CVD's, wat neerkomt op 31% van alle sterfgevallen wereldwijd.² Als gevolg van de vergrijzing en de toenemende prevalentie van levensstijlgerelateerde ziekten zoals diabetes type 2 en hypertensie, zal naar schatting meer dan 40% van de Amerikaanse bevolking tegen 2030 een of andere vorm van CVD hebben.3 Dit zal naar verwachting een grote impact hebben op individuen en ook een enorme druk leggen op gezondheidszorgsystemen en de samenleving.

Vitamine K - moeten we hier meer aandacht aan besteden?

Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek heeft al de positieve effecten aangetoond van belangrijke voedingsstoffen zoals omega-3 vetzuren en vitamine C, D en E op de gezondheid van het hart en een verminderd risico op CVD. Ondanks het feit dat vitamine K een belangrijke rol speelt in het bloedstollingsproces, is er tot op heden minder nadruk gelegd op de cardioprotectieve voordelen ervan en zijn er weinig gegevens die de prevalentie van vitamine K insufficiëntie in de algemene bevolking aangeven.

Een verband met CVD  

Een nieuw onderzoek, waaraan 4.275 mensen uit het Prevention of Renal and Vascular End-Stage Disease (PREVEND) cohort deelnamen, had tot doel de prevalentie van vitamine K-tekort te evalueren met behulp van gedecarboxyleerd MGP (dp-ucMGP) in plasma als marker. Matrix Gla Protein (MGP) is een sterke vitamine K-afhankelijke remmer van verkalking van weke delen, waarbij hoge dp-ucMGP plasmaspiegels (concentraties boven 500 pmol/L) wijzen op vitamine K-insufficiëntie.⁴ Uit het rapport bleek dat 31% van de onderzochte populatie dp-ucMGP plasmaspiegels boven de vastgestelde concentratie had en daarom als vitamine K-insufficiënt werd beschouwd. Bovendien was de prevalentie van vitamine K-insufficiëntie significant hoger bij ouderen en mensen met comorbiditeiten zoals hypertensie, diabetes type 2, chronische nierziekten en hart- en vaatziekten (~50%). De prevalentie nam weer toe bij mensen met een aantal comorbiditeiten. Deze bevindingen wijzen op een mogelijke correlatie tussen vitamine K-status en hartaandoeningen.  

Vitamine K-tekort en sterfte

Daarnaast gingen de auteurs na of vitamine K insufficiëntie geassocieerd was met cardiovasculaire mortaliteit. Na een follow-up van 10 jaar waren 74 proefpersonen (1,7%) overleden als gevolg van cardiovasculaire problemen. De resultaten toonden aan dat plasma dp-ucMGP niveaus significant geassocieerd waren met all-cause sterfte en cardiovasculaire sterfte, wat suggereert dat vitamine K insufficiëntie sterk gerelateerd is aan sterfgevallen veroorzaakt door hartziekten. 

Op basis van de onderzoeksresultaten specificeerden de auteurs ook een afkapwaarde voor dp-ucMGP om proefpersonen met een risico op cardiovasculaire mortaliteit te helpen identificeren. De afkapwaarden werden gedefinieerd als 414 pmol/L voor risico's op sterfte door alle oorzaken en 557 pmol/L voor cardiovasculaire sterfte, waarbij alles boven deze niveaus werd geassocieerd met een verhoogd risico op overlijden. 

Deze resultaten zijn bemoedigend, maar er is verder onderzoek nodig in menselijke interventiestudies om aan te tonen dat een verhoogde inname van vitamine K ons in staat stelt om aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid te voldoen, waardoor de gezondheid van het hart verbetert.

Vitamine K-inname

Hoge plasma dp-ucMGP niveaus kunnen een weerspiegeling zijn van een lage inname van vitamine K via de voeding, wat bijdraagt aan vitamine K-insufficiëntie. Momenteel is de aanbevolen inname van vitamine K 90 µg/dag voor vrouwen en 120 µg/dag voor mannen.⁵ Een eerder rapport toonde echter aan dat de vitamine K-status bij 20% van de vrouwen en 40% van de mannen lager was dan aanbevolen.⁶

Om de te verwachten belasting van het gezondheidszorgsysteem als gevolg van vitamine K-insufficiëntie te verminderen, is het van het grootste belang om voorlichting te geven aan de algemene bevolking. Met de snel vergrijzende bevolking en de toenemende prevalentie van levensstijlgerelateerde ziekten en CVD-risico's, zoals diabetes type 2 en hypertensie, versterken deze nieuwste bevindingen het belang en de voordelen van vitamine K voedingssupplementen.